De impact van een groen schoolplein op kinderen én leraren

Van grijs naar groen

Steeds meer scholen en kinderdagverblijven kiezen ervoor om hun buitenruimte te vergroenen. Niet alleen omdat een groen schoolplein aantrekkelijk oogt, maar vooral vanwege de positieve invloed op het welzijn, het spel en de ontwikkeling van kinderen.

Ook de Van Harteschool in Houten zette deze stap. Met de realisatie van een nieuw, groen schoolplein kreeg niet alleen het schoolgebouw een frisse uitstraling, maar werd ook de verbinding gelegd met de dorpskern van Houten. Een plek waar natuur, spel en leren samenkomen, midden in de wijk.

De voordelen van een groen schoolplein

Er zijn al vele onderzoeken uitgevoerd naar de effecten van groene pleinen op kinderen. Uit onderzoek van de Vrije Universiteit Amsterdam blijkt dat een groen schoolplein een waardevolle bijdrage levert aan zowel het spelgedrag van kinderen als het werkplezier van leraren.

Een goed ontworpen natuurlijk plein;

1. Biedt een rijke speel- en leeromgeving.
    Op een groen plein bepalen kinderen zelf wat ze met natuurlijke materialen doen. Zand, water, takken en keien nodigen uit tot vrij spel, fantasie en samenwerking.
2. Stimuleert probleemoplossend vermogen.
   In de natuur is er altijd reactie op actie. Kinderen zien direct wat er gebeurt als ze iets veranderen en leren daardoor spelenderwijs over oorzaak en gevolg.
3. Is altijd in beweging.
   De natuur verandert met de seizoenen en weersomstandigheden. Zo blijft het plein elke dag uitdagend en inspirerend.
4. Daagt uit tot ontdekken.
   Losse natuurlijke materialen, zoals bladeren, boomstammen en zand, stimuleren creativiteit en motorische ontwikkeling.
5. Vergroot autonomie en zelfvertrouwen.
   Kinderen leren risico’s inschatten, zelfstandig keuzes maken en krijgen meer vertrouwen in hun eigen kunnen.

Bron: De waarde van een natuurrijke gezonde buitenruimte rond scholen – VU Amsterdam

Van visie naar werkelijkheid in Houten

Na de fusie van twee scholen ontstond bij basisschool Van Harte de wens voor een nieuw gebouw en een buitenruimte die uitnodigt tot leren, bewegen en ontdekken.

Martijn van Kooten, destijds directeur van de Van Harteschool, had vanaf het begin een duidelijke visie: het leerklimaat van binnen doortrekken naar buiten. “Kinderen hebben een rijke fantasie, maar een groen en uitdagend plein helpt mee om een ander spel uit te dagen.”

Waar voorheen sommige kinderen moeite hadden hun plek te vinden tijdens de pauzes, ziet Martijn nu dat ieder kind op zijn eigen manier wordt uitgedaagd.
“Er zijn bijvoorbeeld ook zitjes en wilgenhutten waar kinderen die meer behoefte hebben aan rust zich even kunnen terugtrekken.”

Ook voor docenten biedt het plein nieuwe mogelijkheden:

“Zo hebben we een buitentheater en een dakplein om invulling te geven aan het bewegend leren. Niet alleen docenten maken hier gebruik van, maar ook zien we regelmatig optredens en drama voorstellingen van de kinderen in het buitentheater.”

Hoewel een groen schoolplein vraagt om ander onderhoud, is Martijn overtuigd van de meerwaarde:
“Een groen plein vraagt om meer onderhoud, maar de grote hoeveelheid aan verschillende soorten planten heeft ook een belangrijk educatief karakter.”

Het plein is écht van en voor iedereen. Ouders helpen bij het onderhoud en kinderen dragen zelf bij aan een verzorgde en duurzame omgeving, ze voelen de verantwoordelijkheid en spreken elkaar soms zelf aan wanneer er te wild wordt omgegaan met bijvoorbeeld de wingententjes die ze eerder zelf in elkaar hebben gevlochten.

Martijns tips voor scholen die hun plein willen vergroenen

Martijn heeft vanuit eerdere nieuwbouwprojecten ervaring met de uitdagingen die komen kijken bij de aanleg van groene schoolpleinen. Zijn drie belangrijkste lessen voor andere scholen:

1. Verbind het plein met het onderwijs.
    Zorg dat de link met het onderwijs er is. Dit doe je door docenten, directeur en/of huisvesting medewerkers nauw te betrekken bij het project. Niet alleen in de beginfase, maar ook zeker tijdens het project, zodat je continu in de gaten kan houden dat het educatieve aspect dat je vooraf voor ogen hebt, dat je die ook kunt blijven uitvoeren.
2. Zorg voor brede participatie.
   Denk goed aan de participatie vooraf; neem ouders, betrokkenen in de buurt, gemeenten, maar ook leraren en de kinderen mee in de plannen. Je hebt te maken met een breed scala aan stakeholders en beperkt budget, dat maakt het uitdagend. Maar iedereen heeft er belang bij dat het goed geregeld wordt. De kunst is dan om binnen de kaders die je hebt, met elkaar te kijken hoe je tot een eindproduct kan komen waar iedereen blij mee is.
3. Kies de juiste begeleiding.
   En misschien wel de belangrijkste tip; zorg dat je goed nadenkt welke begeleiding je nodig hebt om mooie plannen te maken. Want mensen met expertise, die stellen de juiste vragen die aanzetten tot antwoorden waar je zelf van tevoren niet over nagedacht hebt.

De samenwerking met RB Natuurlijk Buiten

Een succesvol groen plein begint met de juiste partners. Martijn kijkt met veel waardering terug op de samenwerking met RB Natuurlijk Buiten:

“Wat ik heel fijn vond aan RB Natuurlijk buiten is dat ze heel goed weten wat de mogelijkheden zijn binnen de gestelde kaders en budget.” “Ze beloven geen gouden bergen, waar daarna de kaasschaaf nog overheen moet, maar adviseren vanuit de realiteit.”

“Daarnaast denken ze echt in oplossingen. Ook tijdens de uitvoering loop je altijd tegen zaken aan die je van tevoren niet had voorzien. Dan is het echt fijn als je een partij in de arm hebt die een breed netwerk heeft en de lijntjes weet te leggen die nodig zijn om snel tot een oplossing te komen waar alle partijen zich in kunnen vinden.”

Dankzij deze samenwerking staat er in Houten nu een inspirerend, duurzaam en toekomstbestendig groen schoolplein dat de hele schoolgemeenschap verbindt met de natuur.